Er zijn van die plekken die je niet kunt overslaan, hoe onlogisch de route ook is. Voor mij was dat Volgograd, de stad die tot 1961 bekend stond als Stalingrad en waar de meest bloederige slag van de hele Tweede Wereldoorlog is uitgevochten. Het betekende een omweg van duizend kilometer door de leegte van Rusland, maar iets trok me die kant op.

Tijdens mijn tweedaagse tocht had ik een tussenstop gepland bij één van de grootste zoutmeren van Rusland. Mijn plan was om heel heroïsch te filmen hoe ik met Dragan over de witte vlakte zou razen. Gelukkig besloot ik eerst even lopend te verkennen. Ik zakte direct weg. De mix van zoutkorrels en water zorgt voor een soort modderige substantie. Mijn motor, en dan met name mijn banden, zijn daar verre van geschikt voor en die arme Dragan had hier na een meter al z’n graf gevonden, denk ik. Bedroefd maar opgelucht dat ik niet vastzat in een eindeloze zoutsoep, reed ik door richting Volgograd.

Het spektakelstuk van de stad is het naoorlogse The Motherland Calls standbeeld, een 85 meter grote personificatie van moeder Rusland die het volk aanmoedigt ten strijde te trekken. Ik heb daar jaren geleden eens foto’s van gezien en het is altijd blijven hangen. Nu doemde ze in de verte voor me op toen ik over de brug de stad binnenreed. Ik ervaarde op dat moment een kortstondig geluksmomentje terwijl ik weer even besefte dat ik hier vanaf thuis heen ben gereden.

Het standbeeld is gebouwd op de heuvel waar vele honderdduizenden soldaten hun levens voor hebben gegeven. Nu is het duidelijk een speciale plek voor de Russen, evident door de vele symboliek en imposantheid van het terrein. Je vindt hier verschillende nationale herdenkingsmonumenten van de Grote Patriottische Oorlog, zoals de Tweede Wereldoorlog in Rusland bekend staat. Het meest opvallend was de Hal van Militaire Glorie, dat je na het binnentreden in een neerwaartse spiraal en onder begeleiding van luide klassieke muziek naar de Eeuwige Vlam van Rusland leidt. Deze wordt permanent bewaakt door Russische soldaten van een speciaal garnizoen, welke met veel ceremonie en gestamp over de heuvel marcheren.

Om meer te weten te komen over wat hier nou precies is gebeurd, bezocht ik het museum van de Slag om Stalingrad. Erg groots en indrukwekkend opgezet, maar ook erg uitsluitend in het Russisch. Gelukkig had ik de Wikipedia pagina de avond ervoor al doorgewerkt en kon d’r dus alsnog wel wat mee. Kort samengevat waren zowel Hitler als Stalin niet erg van ‘je best doen is goed genoeg’ en als consequentie hadden de soldaten aan beide fronten de instructie om, zelfs in de meest hopeloze situaties, tot de dood door te blijven vechten en geen meter op te geven. Binnen een paar maanden hebben tussen de 2 en 3 miljoen (!!!) soldaten hier de dood gevonden. Uiteindelijk heeft het geleid tot een Russische overwinning, mede met hulp van hun vertrouwde bondgenoot de winter.

Voor de rest moet je de geschiedenis d’r een beetje bij bedenken als je door de stad loopt, want logischerwijs is alles nieuw gebouwd. Een beetje het Rotterdam van Rusland. Ik weet ook niet wat ik anders had verwacht, maar in dat opzicht kan ik het niet omschrijven als een fraaie stad. Na twee dagen vond ik het mooi geweest en ben ik weer vertrokken.

Tijdens de reis terug naar Astrakhan spendeerde ik de nacht aan de oever van de Volga. Onverwacht kwam ik op een prachtig plekje uit, wat de hele omweg het direct al waard maakte. Ik had vlakbij boodschappen kunnen doen, dus na een duikje in de rivier kon het koude biertje open. De tent bleef in de tas; sinds ik in Georgië door mijn allergie uit noodzaak zonder had geslapen beviel de buitenlucht me wel. Na ’s ochtends weer even kopje onder te zijn gegaan in de Volga kon ik het laatste stukje naar Astrakhan vervolgen.

Mijn laatste avond in Rusland besloot ik een ondertussen beproefde strategie toe te passen, namelijk het bezoeken van een Craft beer café. Voor één of andere reden zijn de plekken waar ze speciaalbier verkopen vaak ook de plekken waar je jonge mensen kan vinden, die vaak ook wat Engels spreken. Leuk als je mensen wilt ontmoeten, en zelfs als je niemand spreekt heb je nog steeds lekker bier en kan je gewoon je boekje lezen. Je kan dus niet verliezen.

In dit geval stond er een groep meiden achter de bar, die duidelijk enigszins verbaasd waren om in het Rengels aangesproken te worden. Wat volgde was veel gegiechel en verlegenheid, maar we raakten aan de praat en het werd al snel erg gezellig. We hebben, via Google Translate, aan wat culturele uitwisseling gedaan en de rest van de avond hebben ze steeds afwisselend één Russisch en één Engels nummer gespeeld in de bar.

Ik kon het in het bijzonder wel vinden met één meisje, met de 100% Russische naam Anastasia. Zij wilde Engels leren en ik Russisch en na een uur spraken we vloeiend drie woorden in elkaars taal. Er was zelfs nog even sprake van dat we elkaar later op die avond weer zouden treffen. Zoals je begrijpt ben ik me eigenhandig aan het inzetten om de diplomatische relatie tussen Nederland en Rusland te herstellen. Helaas bleek dat haar dienst tot 2u ’s nachts zou duren en dat werd me toch echt te gek, de volgende dag stond namelijk de grensovergang naar Kazachstan op het programma.

Reflecterend op Rusland kan ik niet anders concluderen dan dat ik een fantastische tijd heb gehad. Begrijp me niet verkeerd, staatstechnisch gezien vind ik het een smerige extreemrechtse autoritaire politiestaat, maar ik heb het nu over de mensen zoals ik die daadwerkelijk heb aangetroffen. Ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat de gemiddelde Rus niet zo bezig is met het gekloot van de straat. Zoals ik eerder al beschreef is het leven in de steden zeer vergelijkbaar met dat van ons. Wat de staat doet wordt vooral gezien als irritant in plaats van als iets goeds. Zo gebruikte letterlijk iedereen die ik heb gesproken een VPN om de (zware) internetcensuur te ontwijken.

Buiten de steden kwam het leven mij vooral als uitzonderlijk taai over. In ieder geval in de gebieden waar ik ben geweest ging het om kleine gemeenschappen in barre omstandigheden, waar de zomers bloedheet en stoffig zijn en de winters lang en kil. En dat dan honderden kilometers van de dichtstbijzijnde stad. Ik kan me lastig voorstellen dat men daar heel erg met geopolitiek bezig is.

Maargoed, misschien zie ik ook wat ik wil zien. Wat betreft de Oekraïne oorlog heb ik er in ieder geval niemand over gehoord, terwijl ik toch steeds bezig was om, in de bredere zin, zoveel mogelijk op te vangen van de gesprekken om me heen. Eigenlijk het enige wat je er van terugziet in het straatbeeld zijn de vele overheidsposters die het salaris voor een soldaat aanprijzen.

Op persoonlijk vlak ben ik blij dat dat waar ik zo bang voor was, problemen met (corrupte) politie, geen enkele keer is voorgekomen. Zo ook bij de grens naar Kazachstan, waar de Russische zijde probleemloos verliep, hoewel m’n tassen uitgebreid gecontroleerd moesten worden. De laatste stap waren wat vragen over hoe ik Rusland had ervaren, waar ik het nu wel aandurfde om eerlijk antwoord op te geven: ‘geen fan van de grensprocedure en alle checkpoints, maar de mensen waren super’.

De Kazakse zijde was een proces van een wat langere adem, met wederom een controle van de tassen, veel paspoortchecks en het ellenlange proces van het tijdelijk importeren van de motor. Een totaal onlogische exercitie van meerdere uren, maar dat is simpelweg hoe het gaat in dit deel van de wereld en kan ik maar beter aan wennen. Een korte overhoring volgde en toen de soldaat in kwestie tevreden was kreeg ik een ferme handdruk. ‘Welcome to Kazakhstan’