Een gebroken koppelingskabel fix je niet zomaar even op de Pamir. Maar zoals we ondertussen weten is de Tadzjiekse manier van sleutelen simpel: als het niet past, las je gewoon een stukje auto eraan. In Khorog kon het opgelost worden met de gaskabels die oude auto’s gebruiken, welke met wat knutselwerk ook prima functioneren voor een motorkoppeling.

Ondertussen waren we een paar dagen verder en raakten we bevriend met een fietsster in ons guesthouse. Een super interessante meid die na een korte carrière als ME-agent besloot om het over een andere boeg te gooien en de wereld over te fietsen, waar ze nu al drie jaar mee bezig was. In die tijd had ze heel wat andere lange-termijn fietsreizigers ontmoet, en kennelijk was een deel daarvan die avond in Khorog. We werden uitgenodigd om aan te sluiten bij een groep van zeker dertig fietsers. Een deel daarvan hadden we eerder al ontmoet in Dushanbe en wederom moet ik zeggen: wat een respect heb ik toch voor deze mensen.

Ik herkende de oudere Belgische man die dezelfde dag als ik door de Tunnel of Death was gegaan. Sindsdien had hij een respectabele 100 km per dag afgelegd over deze slechte wegen, niet heel veel minder dan wij op onze motoren. Een andere jongen was fietsend vertrokken vanaf Dushanbe maar vond het allemaal maar te snel gaan. Zodoende heeft hij z’n fiets aan een willekeurige voorbijganger cadeau gedaan om zelf lopend verder te gaan. Het meest bijzondere was echter een Australisch gezin van vijf dat vanuit Tasmanië was vertrokken, destijds overigens nog als gezin van vier. Onderweg hadden ze een baby gekregen die nu bij vaders achterop zat. De andere twee kinderen reden samen op een tandem, net zo goed met hun eigen tent en andere voorzieningen achterop. Sindsdien zijn ze door Australië, Azië, Afrika en nu Centraal-Azië gereden. De wereld is niet groot genoeg voor dit soort mensen.

In de bredere zin hangt er een bijzonder sfeertje onder de reizigers hier op de Pamir. Zoveel zijn dat er namelijk niet, in een voor de rest gigantisch uitgestrekt gebied. Op een rijdag kom je onderweg misschien een handjevolmedereizigers tegen. Vaak stop je dan ook even, wat fijn is voor het contact en daarnaast ook een goede bron van informatie over wat komen gaat. Er wordt ook naar elkaar omgekeken. Zo was de moeder van een Portugees meisje dat de Pamir aan het lopen was ongerust geraakt en had via Instagram contact gezocht met willekeurige reizigers in deze regio. Die hadden het bericht vervolgens verder verspreid en binnen een dag werd ze gevonden, met een lege telefoon. 

De laatste avond in Khorog zaten Manuel en ik nog even een kopje thee te drinken met de eigenaar van het guesthouse waar we verbleven. Hij zong en speelde gitaar voor ons en we raakten, ondanks de taalbarrière, aan de praat over het leven op de Pamir. Hij vertelde dat de gemeenschap hier in veel opzichten verschilt met de rest van Tadzjikistan en Centraal-Azië. Zo houdt men hier een specifieke tak van de Islam aan, het Ismailisme, dat onder andere gelooft dat Mohammed niet de laatste profeet was. Hun lezing van de Koran is ook aanzienlijk liberaler en inderdaad, als je in het stadje om je heen keek viel op dat vrouwen geen hoofddoeken dragen en de mannen gewoon in korte broek rondlopen. Een bijzonder verschil, je zou niet direct verwachten dat een afgelegen gebied liberaler is dan de rest van het land. De verklaring is dat hier nog elementen van het Zoroastrisme bewaard zijn gebleven, een Perzische religie veel ouder dan de Islam of het Christendom. Kort samengevat is het als religie veel minder georganiseerd, grotendeels zonder moskeeën of imams, maar meer gebaseerd op het individueel nastreven van het juiste doen.

De eigenaar nodige ons uit naar zijn huis om te laten zien wat hij bedoelde. In plaats van in moskeeën komt men bij elkaar thuis samen om te bidden. Dat maakt de huizen, hoewel van buiten vaak zeer bescheiden kleibouwsels, van binnen rijk aan symboliek. De hoofdruimte bestaat uit een aantal delen op verschillende hoogtes en met specifieke functies, bijvoorbeeld voor het ontvangen van gasten of om te slapen. In de kamer bevinden zich vijf zuilen van verschillende groottes, verwijzend naar de vijf pilaren van de Islam, aangevuld door een netwerk van balken die de extra profeten van de Ismailieten uitdragen. Boven alles bevindt zich het meest opvallende kenmerk: een dakraam gemaakt van vier houten vierkanten waar elke laag een spiritueel element vertegenwoordigd: aarde, water, lucht, vuur.

Een bijzondere ervaring om op deze manier uit eerste hand meer te leren over een ander leven. Ik heb na een overvloed aan moskeeën en mausolea bezocht te hebben ondertussen wel een aardig begrip opgebouwd van de Islam, maar dit was het meest persoonlijke kijkje in de cultuur en de tradities tot zover. Met nieuwe kennis en wijsheid gingen we die avond naar bed. Tijd voor de volgende en meest uitdagende fase van de Pamir: de Wakhan vallei.